ေဒးဝန္းၾကီး ေအာင္ေက်ာ္ရႊီ
ထိန္လင္း(ဘဝတကၠသိုလ္)
ေအဒီ ၁၈၂၆ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖၚရီလ(၂၆)ရက္ေန႕တြင္ ရခုိင္သည္ အဂၤလိပ္တို႕ လက္ေအာက္သို႕ က်ေရာက္ခဲ့သည္။ ဤေခတ္တြင္ “မင္းသားၾကီးေရႊဘန္း” “ေဒးဝန္းေအာင္ေက်ာ္ရႊီ” “ကင္းဆရာေတာ္” “ဝါးေက်ာင္းဆရာေတာ္” “ရြာေခ်ာင္းၾကီးဦးေမာင္သာေအာင္” “တန္ခိုးဆရာထြန္း” စေသာ ျပည္ေက်ာ္စာ ေပပညာရွင္မ်ား ေပၚထြန္းခဲ့သည္။
ေဒးဝန္းေအာင္ေက်ာ္ရႊီသည္ ဤေခတ္တြင္ ေပၚထြန္းခဲ့ေသာ စာဆိုတဦးျဖစ္သလို ေတာ္လွန္းေရး သမားတဦး လည္းျဖစ္ေပသည္။ ေဒဝျမိဳ႕စားေအာင္ေက်ာ္ရႊီသည္ ျဗိတိသွ်တို႕အား စတင္ေတာ္လွန္ရာတြင္ ပါဝင္ခဲ့ေသာ ရခုိင့္အာဇာနည္တဦးျဖစ္သည္။
ေဒးဝန္းၾကီးသည္ ျဗိတိသွ်တုိ႕အား စာေပျဖင့္တနည္း၊ လက္ရံုးျဖင့္တဖံု ေတာ္လွန္ခဲ့သည္။
ျဗိတိသွ်လက္ေအာက္သို႕ က်ေရာက္ျပီး တႏွစ္အၾကာ ၁၈၂၇-ခုႏွစ္တြင္ ရခုိင္တို႕သည္ ျဗိတိသွ်တုိ႕အား စတင္ ေတာ္လွန္ခဲ့သည္။ မသမာသူသစၥာေဖါက္တို႕ေၾကာင့္ ေဒးဝန္းၾကီးမွာ ျဗိတိသွ်နယ္ခ်ဲ႕တို႕၏ ဖမ္းဆီးျခင္းကို ခံသြားခဲ့ရသည္။ ေထာင္(၁၄)ႏွစ္ အျပစ္ဒဏ္ျဖင့္ တျပည္တႏုိင္ငံသို႕ အပို႕ခံခဲ့ရသည္။ “ကာလိတေထာင္”၌ အခ်ဳပ္အေႏွာင္ခံရခ်ိန္တို႕တြင္ ေဒးဝန္းၾကီးသည္ မိမိ၏ခံယူခ်က္ ခံစားခ်က္မ်ားကို ရတုကဗ်ာမ်ားျဖင့္ ဖြင့္ဟေဖာ္ထုတ္ခဲ့သည္။
ေဒးဝန္းေအာင္ေက်ာ္ရႊီ၏ ေမာ္ကြန္းဝင္ရတုတြင္ ပညာႏွင့္ဥာဏ္၊ သတိတို႕ကို ေပါင္းစပ္ျပီး တာဝန္သိမႈ၊ သစၥာရွိမႈတို႕ျဖင့္ အသက္ကို ပဓာနမထားဘဲ တုိက္ပြဲဝင္ၾကမွသာ မိမိတို႕ႏုိင္ငံကို နယ္ခ်ဲ႕လက္မွ လြတ္မည္ျဖစ္ ေၾကာင္း ေရးစပ္ခဲ့သည္။ “သူ႕ကၽြန္မခံ” ဟူေသာ ဇာတိေသြး ဇာတိမာန္အလံကို လႊင့္ထူျပခဲ့သည္။
“ပညာႏွင့္ဥာဏ္၊ သင့္စြာဖန္၍၊ တာဝန္မပ်က္၊ သစၥာ ရြက္လ်က္၊ အသက္ကိုလွီး၊ သြီးေခ်ာင္းစီးမွ၊ အျပီးၾက့ံခုိင္၊ ႏုိင္ငံတိုင္းျမိဳ႕၊ အစို႕စို႕ႏွင့္ ကိုယ့္ျမိဳ႕ကိုယ့္ျပည္၊ ကိုယ့္ဌာေနကို၊ ရမည္မုခ်၊ ဤေလာကသည္၊ ေအာက္က်မခံ ခ်င္ေသာေၾကာင့္” ဟူ၍ ေရးဖြဲ႕ခဲ့သည္။
ေဒးဝန္းၾကီး၏ ဘဝသမိုင္းဟုဆုိရမည့္“ရႊန္းလိုက္ရတု”မွာ စာဆုိ၏ ခံစားခ်က္မ်ားကို ဖြင့္အံလွစ္ျပေနသည္ဟု ဆိုရမည္သာျဖစ္သည္။ မိမိအား အက်ဥ္းက်ေအာင္ မတရား သက္ေသျပၾကသည့္ ေတာ္လွန္ေရး၏ သစၥာေဖာက္မ်ားအား စာဆုိရွင္သည္ ဤသို႕ပင္ ေရးသားခဲ့သည္။
“မိယုတ္မာ ဘမဲ့သား၊ ေနာင္သံသရာ၊ ခံဘုိ႕ရာကို၊ ဆံျဖဴလႊာ မေထြးျငားဘဲ၊ သမုိက္မ်ားဒိဌိေတြ၊ ရံုးလွ်င္ဆိုမႈ၊ ကၽြႏု္ပ္ျပဳ၍၊ တေယာက္တစုပင္တည္း”
ေဒးဝန္းၾကီး၏ ရတုမ်ားတြင္ မိသားစုအိမ္အလြမ္း၊ ကိုယ့္တုိင္း ကိုယ့္ျပည္ တမ္းတမႈမ်ားကိုလည္း ေတြ႕ထိခံစား ရေပသည္။
“ေရွးသံသာကံေကာင္းက၊ ေကာင္းဆုယူသည္၊ အလွဴမသန္႕ခ၍၊ ကုိယ့္ဌာနနီတုိင္းရပ္ျမီ၊ ေက်ာင္းကန္ဘုရား၊ ေစတီမ်ားကို၊ ပါယ္ထားေနာက္ခုိင္းေပ၍” ဟူ၍ ဘာသာတရားကို အေလးထားယံုၾကည္စြာႏွင့္ ဆင္ျခင္ကာ တုိင္းျပည္ အေပၚလြမ္းစိတ္ကို ျဖည္ဆည္ခဲ့ေလသည္။
လူ႕ေလာကတြင္ ဝမ္းနည္းေၾကကြဲစရာႏွင့္ မေတြ႕ၾကံဳရသူဟူ၍ တဦးတေယာက္မွ် ရွိလိမ့္မည္မဟုတ္ေပ။ ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ားသည္လည္း လူမ်ားထဲကလူပင္ ျဖစ္ၾကသည္။ လူပီပီလူ႕ဘဝရဲ႕ နိယာမအတုိင္း ဝမ္းနည္းခံစားစရာၾကံဳရသည့္အခါ ဝမ္းနည္းေၾကကြဲမႈျဖစ္ရမည္သာ ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ ေတာ္လွန္ေရးသမား တုိ႕သည္ မိမိတုိင္းျပည္ႏွင့္ လူမ်ဳိးအတြက္ အသက္တေခ်ာင္းကို စေတးခံဖို႕ ဝန္မေလးသည့္အျပင္ အဆင္သင့္ ျဖစ္ေနသူမ်ားသာ ျဖစ္သည္။
ေဒးဝန္းၾကီးသည္ ေတာ္လွန္းေရးသမားတို႕၏ စံႏွင့္အညီ မိမိတုိင္းျပည္ မိမိလူမ်ဳိးအတြက္ စေတးခံရန္ အဆင္သင့္ရွိေနသူ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ တုိင္းျပည္ႏွင့္မိသားစုကို လြမ္းဆြတ္ခဲ့ေသာ္ပါလည္း ေသမည္ကိုေတာ့ မေၾကာက္ပါခဲ့ေခ်။
ေဒးဝန္းၾကီး၏ ရတုမ်ားတြင္ မိမိ၏ႏိုင္ငံေရးခံယူခ်က္ႏွင့္ ျပည္တမ္းအိမ္လြမ္းေသာ ေသာကေဝဒနာမ်ားကို ေတြ႕ရွိသည္သာမက တျပည္တႏိုင္ငံသို႕ သြားေသာ ခရီးဘဝအေတြ႕အၾကံဳ၊ ႏုိင္ငံရပ္ျခား၌ ေတြ႕ျမင္ၾကံဳဆံုခဲ့ ပံုမ်ားကိုလည္း မွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့ေလသည္။
“သေဘၤာလည္း၊ သံုးပင္တုိင္၊ ပင္းထြန္းမတင္၊ တက္မဝင္ဘဲ၊ ရြက္လ်င္ျဖန္႕ကာခ်ည္ႏွင့္၊ အစဥ္အစဥ္ သိယင့္ရာပင္လယ္ျမစ္ၾကီး၊ သေဘၤာစီး၍ လႊင့္ျပီးယူသြားပါ” ဟူ၍ သံုးပင္တုိင္ သေဘၤာျဖင့္ ရြက္လႊင့္သြားေသာ ခရီးကိုဖြဲ႕ဆိုခဲ့သည္။
ေဒးဝန္းၾကီး၏ ရတုမ်ားသည္ ေတာ္လွန္ေရးသမားတဦး၏ စိတ္ဓာတ္ကိုလည္းေကာင္း၊ သာမာန္လူသားတဦး၏ ခံစားမႈမ်ဳိးကိုလည္းေကာင္း၊ စာဆိုတဦး၏ ျမင္တတ္ၾကည့္တတ္ ေျပာဆိုတတ္ပံုတို႕ကိုလည္းေကာင္း ေတြ႕ထိေလ့လာမိေစႏုိင္ေသာ ရတုမ်ားပင္ ျဖစ္ေပသည္။
ေဒးဝန္းၾကီး၏ မိဘအမည္၊ မ်ဳိးရိုးေတာ္တို႕ကို ကၽြန္ေတာ္တို႕ မသိ၍ ေဖာ္မျပႏိုင္ခဲ့ပါ။ ၁၉၂၇-ခုႏွစ္တြင္ ရခုိင္မင္းမ်ဳိးမင္းႏြယ္မ်ား ဦးေဆာင္ျပီး ျဗိတိသွ်ကို ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကပါသည္။ ေဒးဝန္းၾကီးအား ေဒဝျမိဳ႕စားလည္း ျဖစ္ခဲ့ပါေသာေၾကာင့္ မင္းမ်ဳိးမင္းႏြယ္တဦး ျဖစ္လိမ့္မည္ဟု ကၽြန္ေတာ္ယံုၾကည္ထားပါသည္။
ေဒးဝန္းၾကီးသည္ ေထာင္ထဲတြင္ ေသဆံုးသြားပါ၏။ ေသဆံုးသြားေသာေန႕ကို ထိုအခ်ိန္ ထိုအခါက အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ျဗိတိသွ်၏ ေထာင္ဝန္ထမ္းအခ်ိဳ႕သာ တိတိက်က်သိပါလိမ့္မည္။ ကၽြန္ေတာ္ေတာ့ အမွန္မသိပါ။ ကၽြန္ေတာ္မသိေသးေသာ အခ်က္အလက္မ်ားကိုသိထားေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားရွိပါက ကၽြန္ေတာ့္အား အသိေပးပါလွ်င္ ေနာင္တေန႕ေန႕တြင္ ကၽြန္ေတာ္ ျပန္လည္ေရးသားပါဦးမည္။
ကၽြန္ေတာ့္အေနျဖင့္ ေဒးဝန္းၾကီးေအာင္ေက်ာ္ရီႊသည္ ဤျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံတြင္“အားလံုးေသာ လက္ရံုးႏွင့္ အားလံုးေသာ ႏွလံုးသားကို ဆန္႕တန္းျပီး” နယ္ခ်ဲ႕ဟူသမွ် ဘယ္ပံုစံျဖင့္ ခ်ဲ႕ခ်ဲ႕၊ တုိင္းရင္းသားမ်ား စည္းလံုးညီညႊတ္စြာျဖင့္ ထာဝရ ဆန္႕က်င္တိုက္ပြဲဝင္သြားဖို႕ မီးေမာင္းထုိးျပခဲ့ေသာ ျမင့္ျမတ္ေသာ မ်ဳိးခ်စ္စာဆုိ ေတာ္လွန္ေရးသမားၾကီး တဦးဟု ယံုၾကည္ျပီး ေလးစားျမတ္ႏိုးလာခဲ့သည္မွာ ၾကာျပီးျဖစ္ပါ၏။ ဤပုဂၢိဳလ္သာ ယေန႕ရွိေနလွ်င္ ကၽြန္ေတာ္မွာ သူ၏ ဘက္ေတာ္သားေနာက္လိုက္ေကာင္း တဦး ဧကန္ျဖစ္ေနပါလိမ့္မည္။
ထိန္လင္း (ဘဝတကၠသိုလ္)
စာကိုး
ရခုိင္ျပည္နယ္သမိုင္း ပဥၥမတြဲႏွင့္ စစ္ေတြ သရဖူေက်ာင္းတုိက္ဆရာေတာ္၏ မွတ္စုမ်ား။
