ဗမာမီဒီယာအစ ရခုိင္ကဟု စစ္တမ္းကဆုိ
ရခုိင္ရုိးမ April 9, 2011
ရခုိင္ရုိးမ April 9, 2011
စစ္ေတြ( ရခုိင္ရုိးမ)။ ။ ရခုိင္ျပည္နယ္ စစ္ေတြၿမိဳ႕ အေျခစုိက္ ၁၈၅၃ ခုႏွစ္စလုိ႔ ထုတ္ေ၀ခေရ Arakan News ဂ်ာနယ္ေရ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ရွိအက်ဆုံး ဂ်ာနယ္တေစာင္ျဖစ္ေတလုိ႔ စစ္တမ္းတခုက ဆုိပါေရ။
ယင္းဂ်ာနယ္ေရ ၁၈၅၃ ခုႏွစ္က စစ္ေတြၿမိဳ႕မွာ ပုိင္ရွင္Mr.J.O.Hay. ဦးလွေဖာ္သူ က တပတ္ကုိ(၂)ၿကိမ္ ထုတ္၀ီခေရလို႕ သိရပါေရ။ စစ္ေတြက ၁၈၅၃ ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ေ၀ေရေနာက္ပုိင္း ရုိးမအေရွ႕မွ ရတနာပုံ သတင္းစာကုိ ၁၈၇၂-၇၃ ( ဗမာသကၠရာဇ္-၁၂၃၆ ) ခုႏွစ္မွာ စတင္ထုတ္၀ီခေၾကာင္းလည္း သိရပါေရ။
“က်ေနာ္ရုိ႕ေလ့လာမိသေလာက္ေျပာရဖုိ႕ဆုိေက ဗမာျပည္မီဒီယာ( Press Media) ေရ ရခုိင္မွာ ကနဦးေပၚလာၿပီး ေနာက္ပုိင္းမွ ျဖစ္လာစာလုိ႔ သိရေရ။ ဇာလဲဆုိေက ရတနာပုံသတင္းစာစာေရ ၁၈၇၂ - ၇၃ မာရာ စထုတ္စာကုိး၊ ရခုိင္မာ ကေတာ့ ၁၈၅၃ ကပင္ စစ္ေတြၿမိဳ႕မာ စထုတ္နီဗ်ယ္ ယင္းအတြက္ က်ေနာ္ရုိးေရွ႕က်ေရလုိ႔ဆုိႏုိင္ပါေရ” လုိရခုိင္၀ါရင့္ သတင္းစာဆရာတဦးက ေျပာပါေရ။
ရခုိင္ျပည္မာ ပုံႏွိပ္မီဒီယာလုပ္ငန္း(Press Media) ကုိ ၁၈၅၃ ကနီၿပီးေက ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ထိ ႏွစ္ေပါင္းတရာေက်ာ္ ရွည္ၾကာခေရလုိ႔လည္း စစ္တမ္းအရ သိရပါေရ။
ရခုိင္ျပည္နယ္မာ( Press Media) လုပ္ငန္းမွာ နာမည္ႀကီးဂ်ာနယ္တိျဖစ္ေတ Akyab Commercial News( သို႔) ArakanNews ဂ်ာနယ္ေရ ေစာင္ေရအမ်ားဆုံးထုတ္၀ီႏုိင္ခေရ အျပင္ ၁၈၅၃ ကနီ ၁၉၁၆ ၀န္းက်င္အထိ ထုတ္၀ီႏုိင္ခေၾကာင္း ေလ့လာသိရွိရပါေရ။
ရခုိင္ရုိးမ က စုေဆာင္းထားေရးမွတ္တမ္းတရပ္အရ The Arakan Advocate ဂ်ာနယ္၊ The Arakan Echo၊ The Daily Advertiger ၊The Arakan Time ၊ ျပည္ႀကီးမ႑ဳိင္သတင္းစာ၊ ရခုိင္ျပည္ရာဇ၀င္အသင္းသတင္းစာ၊ ရခုိင္ျပည္သတင္းစာ၊ ရခုိင္ဇာနည္ဂ်ာနယ္၊ ရခုိင္အသံသတင္းစာ လမ္းမွန္သတင္းစာ၊ တုိးလက္ရုံးသတင္းစာ။ ရခုိင္တုိင္းသတင္းစာ၊ ရခုိင္ျပည္သူ႕သတင္းစာ၊ ရခုိင္အလင္းသတင္းစာ စေရ ဂ်ာနယ္ ၁၅ ေစာင္ခန္႕ ထုတ္၀ီခေရ လုိ႔လည္းစုံးစမ္းသိရွိရပါေရ။
ယင္းဂ်ာနယ္ေရ ၁၈၅၃ ခုႏွစ္က စစ္ေတြၿမိဳ႕မွာ ပုိင္ရွင္Mr.J.O.Hay. ဦးလွေဖာ္သူ က တပတ္ကုိ(၂)ၿကိမ္ ထုတ္၀ီခေရလို႕ သိရပါေရ။ စစ္ေတြက ၁၈၅၃ ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ေ၀ေရေနာက္ပုိင္း ရုိးမအေရွ႕မွ ရတနာပုံ သတင္းစာကုိ ၁၈၇၂-၇၃ ( ဗမာသကၠရာဇ္-၁၂၃၆ ) ခုႏွစ္မွာ စတင္ထုတ္၀ီခေၾကာင္းလည္း သိရပါေရ။
“က်ေနာ္ရုိ႕ေလ့လာမိသေလာက္ေျပာရဖုိ႕ဆုိေက ဗမာျပည္မီဒီယာ( Press Media) ေရ ရခုိင္မွာ ကနဦးေပၚလာၿပီး ေနာက္ပုိင္းမွ ျဖစ္လာစာလုိ႔ သိရေရ။ ဇာလဲဆုိေက ရတနာပုံသတင္းစာစာေရ ၁၈၇၂ - ၇၃ မာရာ စထုတ္စာကုိး၊ ရခုိင္မာ ကေတာ့ ၁၈၅၃ ကပင္ စစ္ေတြၿမိဳ႕မာ စထုတ္နီဗ်ယ္ ယင္းအတြက္ က်ေနာ္ရုိးေရွ႕က်ေရလုိ႔ဆုိႏုိင္ပါေရ” လုိရခုိင္၀ါရင့္ သတင္းစာဆရာတဦးက ေျပာပါေရ။
ရခုိင္ျပည္မာ ပုံႏွိပ္မီဒီယာလုပ္ငန္း(Press Media) ကုိ ၁၈၅၃ ကနီၿပီးေက ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ထိ ႏွစ္ေပါင္းတရာေက်ာ္ ရွည္ၾကာခေရလုိ႔လည္း စစ္တမ္းအရ သိရပါေရ။
ရခုိင္ျပည္နယ္မာ( Press Media) လုပ္ငန္းမွာ နာမည္ႀကီးဂ်ာနယ္တိျဖစ္ေတ Akyab Commercial News( သို႔) ArakanNews ဂ်ာနယ္ေရ ေစာင္ေရအမ်ားဆုံးထုတ္၀ီႏုိင္ခေရ အျပင္ ၁၈၅၃ ကနီ ၁၉၁၆ ၀န္းက်င္အထိ ထုတ္၀ီႏုိင္ခေၾကာင္း ေလ့လာသိရွိရပါေရ။
ရခုိင္ရုိးမ က စုေဆာင္းထားေရးမွတ္တမ္းတရပ္အရ The Arakan Advocate ဂ်ာနယ္၊ The Arakan Echo၊ The Daily Advertiger ၊The Arakan Time ၊ ျပည္ႀကီးမ႑ဳိင္သတင္းစာ၊ ရခုိင္ျပည္ရာဇ၀င္အသင္းသတင္းစာ၊ ရခုိင္ျပည္သတင္းစာ၊ ရခုိင္ဇာနည္ဂ်ာနယ္၊ ရခုိင္အသံသတင္းစာ လမ္းမွန္သတင္းစာ၊ တုိးလက္ရုံးသတင္းစာ။ ရခုိင္တုိင္းသတင္းစာ၊ ရခုိင္ျပည္သူ႕သတင္းစာ၊ ရခုိင္အလင္းသတင္းစာ စေရ ဂ်ာနယ္ ၁၅ ေစာင္ခန္႕ ထုတ္၀ီခေရ လုိ႔လည္းစုံးစမ္းသိရွိရပါေရ။
ယင္းအျပင္ ေက်ာက္ျဖဴ အေျခစို္က္ The Arakan Industrial Press ကနီၿပီးေက၁၈၉၆ - ၉၇ -ခုႏွစ္က ေစာင္ေရ ၆၀ ရွိ Kyauk Phyu Advertising and Friend of Arakan ဆုိေရ ဂ်ာနယ္ကိုလည္းထုတ္၀ီခပါေရ။ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ေနာက္ပုိင္းေရ ရခုိင္ျပည္နယ္မာ ပုံႏွိပ္မီဒီယာလုပ္ငန္းက်ဆင္းလာေရ အျပင္ ဂနိ ထိ ျပည္တြင္းမွာ ရခုိင္ပုံႏွိပ္မီဒီယာလုပ္ငန္း မရွိသိေၾကာင္း သိရပါေရ။ ျပည္ပ အေျခစုိက္ ရခုိင္မီဒီယာမ်ားကသာ ထုတ္၀ီနီေၾကာင္းေတြ႔ရပါေရ။
