ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ(ငယ္နာမည္.ေပၚထြန္ေအာင္)ကို ၁၈၇၉၊ ဒီဇင္ဘာလ(၂၇)ရက္တြင္ ရခိုင္ျပည္နယ္
စစ္ေတြၿမိဳ႔၊ ရူပရပ္ အဖဦးျမ၊ အမိ ေဒၚေအာင္ေက်ာ္သူ ရို႕မွ မီြးဖြားပီးခသည္။ သက္ေတာ္ (၁၆) ႏွစ္အရြယ္ မွာ မိဘမ်ားက ေမာင္သွ်င္ဝတ္ပီးသျဖင့္ ရွင္ဥတၱမဟူေသာ ဘြဲ႔နာမည္တြင္လာသည္။
နက္နဲေရပိ႗ကတ္ စာပီမ်ားကို ပခုကၠဴျမိဳ႔ ေရစၾကိဳတိုက္တြင္လည္းေကာင္း၊ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ကာလာ ကတၱား ၿမိဳ႔တြင္ လည္း ေကာင္း ဆည္းပူး ေလ့လာခဖူးသည္။ အိႏၵိယႏိုင္ငံတြင္ရီွးခိုက္ အမ်ိဳးသားေကာလိပ္ တစ္ခုမွာ ပါဠိႏွင့္
ဗုဒၵ¨ဘာသာ စာပီဆိုင္ရာ ယာယီပါေမာကၡအျဖစ္ ဝင္ေရာက္ေဆာင္ရြက္ခသည္။ အိႏၵိယ တြင္ ဟိႏၵဴမဟာဆပ္ဗာ အသင္းၾကီး၏ ဥကၠဌအျဖစ္ ေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္ခံခရသည္။
အိႏၵိယႏိုင္ငံတြင္ ၈ ႏွစ္ၾကာ နီထိုင္ချပီးေနာက္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံသို႔ ပညာသင္လားေရာက္ခ သည္။ ၿပင္သစ္ႏိုင္ ငံ တြင္ သင္ၾကားနီစဥ္ ရုရွား-ဂ်ပန္စစ္ပြဲ (၁၉ဝ၄-ဝ၅) တြင္ ဂ်ပန္က အင္အားၾကီး မားေ သာ ျပိဳင္ဘက္ရုရွားကိုအႏိုင္ရ လိုက္ သည္ကို တိြ႕ရျပီး ေနာက္။ ယင္းအခ်ိန္က အာရွသားရို႔အတြက္ ဂ်ပန္သည္ ဂုဏ္ယူစရာျဖစ္သည္လို႔
ဆရာ ေတာ္ဦးဥတၱမက ယံုၾကည္စြာအတိုင္း ၁၉ဝ၇ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၄ ရက္နိန္႔မွာ ရန္ကုန္ကဂ်ပန္ႏိုင္ငံသို႔ ထြက္ခြာ ခသည္။
ဂ်ပန္မွာ ၂ ႏွစ္ၾကာ ပညာသင္ၾကားချပီး ၁၉ဝ၉ ခုႏွစ္၌ ဂ်ပန္တြင္ တရုတ္ျပည္ လြတ္ေျမာက္ေရး အ တြက္ ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ နီေရ ေဒါက္တာဆြန္ယက္ ဆင္က ဆရာေတာ္ကို ေလး စားချပီးတရုတ္ျပည္ သို႔ သူႏွန္႔အတူ လိုက္ဖို႔ပင့္လို႔ တရုတ္ျပည္သို႔ ေလ့လာေရးအနီနန္႔လားေရာက္ခသည္။ ယင္းအခ်ိန္ကပင္ ဦးဥတၱမ သည္ အာရွအင္အားၾကီးႏိုင္ငံမ်ား၏ အေရးပါမႈကို ေလ့လာသိဟိသတိျပဳႏိုင္ခသည္။
၁၉ဝ၆ ေမလမွာ ဖြဲ႔စည္းခဲ့ေသာ ဝိုင္အမ္ဘီေအ ေခၚ ဗုဒၶြကလ်ာဏယုဝအသင္း၏ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ား အရွိန္ အဟုန္ရရန္ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမက ဝင္ေရာက္အားပီးကူညီခသည္။ ယင္းအခါက သူရိယ သတင္း စာမွာ ဆရာ ေတာ္၏ ႏိုင္ငံေရးေဆာင္ရြက္ပံု မ်ားကို အထူးအားပီးေဖာ္ျပေေသာ သတင္းစာၾကီး ျဖစ္ခ သည္။
ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ၏ တုိက္တြန္းခ်က္ျဖင့္ ၁၉၂ဝခုႏွစ္ ဇူလိုင္လတြင္ သံဃာ့သမဂၢ အဖြဲ႔ေပါင္း (၃ဝ) ေက်ာ္မွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား အစည္းအေဝးကို ရန္ကုန္ျမိဳ႔တြင္ က်င္းပႏိုင္ခသည္ ။
၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ဦးဥတၱမ ႏိုင္ငံေရးမ်ိဳးစိခ်ပီးခေရ အဟုန္ေၾကာင့္ တကၠသိုလ္ေက်ာင္း သားမ်ား သပိတ္ စတင္ေမွာက္ၾကသည္။ ယင္းပိုင္ ျမန္မာျပည္သူမ်ား မေက်မနပ္ျဖစ္နီဂတ္ေကေလ့ မိမိရို႕၏ ဆႏၵကို ဖြင့္ဟ ထုတ္ျပျခင္း မျပဳဝံ့ ျဖစ္နီခ်ိန္တြင္ ဆရာေတာ္က ဘုရင္ခံ ကရက္ေဒါက္ပါးကို စာတစ္ေစာင္ ရီြးပို႔လိုက္သည္။ ယင္းစာမွာ “ ဆာရယ္ ဂ်ီနယ္ ကရက္ေဒါက္ မင္း- ျမန္မာျပည္က ထြက္ လား” ဟုဆိုထားသည္။ အဆိုပါႏွင္စာကို သူရိယ သတင္းစာက ထည့္ သြင္းေဖာ္ျပခရာမွာ တစ္တိုင္းျပည္ လံုး မ်က္လံုးျပဴးအံ့အားသင့္လားခေရ။ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမသည္၁၉၂၁ ခုႏွစ္ မတ္လ ၂၃ ရက္နိန္႔တြင္ ဖ်ာပံုခရိုင္ ေဒးဒရဲျမိဳ႔နယ္ ဆူးကလပ္ေရြာတြင္ “လိပ္အခြံ ခြာရမည္” ဟူေသာ ေခါင္းစဥ္ ျဖင့္တရားေ ဟာေျပာ မႈေၾကာင့္ မတ္လ ၃ဝ ရက္ေန႔တြင္ အစိုးရအၾကည္ညိဳပ်က္ ေအာင္ တရားေဟာ သည္ဟုဆိုကာ ရာဇသတ္ ဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၂၄ (က) အရ ေက်ာင္းကုန္းျမိဳ႔နယ္မွာဆရာေတာ္ကို အဂၤလိပ္ အစိုး ရက ဖမ္းခ သည္။ ဆရေတာ္သည္ ျမန္မာျပည္တြင္ ႏိုင္ငံေရးမႈျဖင့္ ပထမဆံုး အျပစ္ပီး ခံရေသာသူျဖစ္ သည္။
ယင္း ပိုင္ျမန္မာျပည္သူအားလံုးအတြက္ ကိုယ္က်ိဳးစြန္႔ပမာ ႏိုင္ငံေရး မ်က္စိဖြင့္ပီးခသူျဖစ္သည္။ ၁၉၂၄ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ျမိဳ႔လံုးကြၽတ္အစည္းအေဝးၾကီးေခၚ၍ “အစိုးရလုပ္စြာမေကာင္းလွ်င္ မေကာင္းဟု ေဝဖန္ ခြင့္စြာ လူ႔အခြင့္အေရးပဲ၊ ယင္းအခြင့္အေရး စြာ ငါရို႔မွာဟိရမည္။ ယင္းေၾကာင့္ ငံု႔မခံေက့”ဲ စေသာ အစိုးရ ဆန္႔က်င္ေရး၊ ဒီမိုကေရစီေရးႏွင္႔ လူ႔အခြင့္အေရး တရားတကိုအၾကီး က်ယ္ေဟာခ သည္။
ယင္းပိုင္ေဟာေျပာျပီး ၇ ရက္အတြင္းမွာပင္ ဆရာေတာ္စြာ အစိုးရကို ဆန္႔က်င္ျပီး အၾကည္ညိဳပ်က္ျပားေအာင္ လႈံ႔ေဆာ္ေရဆိုဗ်ာ ရန္ကုန္တြင္ ဖမ္းဆီးခံရသည္။ ဆရာေတာ္သည္ အလုပ္ ၾကမ္း နန္႔ ေထာင္ဒဏ္ သံုးႏွစ္ ဒုတိယ အၾကိမ္ အျပစ္ပီး ခံခရသည္။
ဦးဥတၱမသည္ ၁၉၂၇ ေဖေဖာ္ဝါရီလ တြင္ ၃ႏွစ္အက်ဥ္းက်ခံဘဝမွ လြတ္ေျမာက္လာျပီး မတ္လ (၂ဝ)ရက္ေန႔၌ ပဲခူးျမိဳ႔တြင္ က်င္းပေသာ သံ ဃာေတာ္မ်ားၾသဝါဒခံ ဦးစိုးသိ္မ္းၾကီးမွဴးေသာ ျမန္မာအသင္းခ်ဳပ္ၾကီး (ဂ်ီစီဘီေအ) ၏ ၁၄ ၾကိမ္ေျမာက္ အစည္း အေဝးသို႔ တတ္ေရာက္ျပီး သကၤန္းရံုကိုဖယ္၍ ေထာင္ဝတ္ေထာင္စားျဖင့္ မိန္႔ခြန္း ေျပာၾကားခ သည္။
ဦးစိုးသိမ္းက “ပရိတ္သတ္တိျမင္ဂတ္လား။ မ်က္ရည္က်ရံုႏွင့္ အိမ္ျပန္လားသင့္လား။ အမ်ားၾကီး အေရးၾကီး သည္။ ယခု မ်က္ရည္က် ျခင္းစြာ အမ်ိဳးသားေရးအတြက္ မ်က္ရည္က်ျခင္းျဖစ္သည္။ သာသ နာေတာ္ေၾကာင့္ မ်က္ရည္က်ျခင္းျဖစ္သည္။ ဘုရားရွင္ ခြင့္ျပဳေသာသကၤန္းကို ခြၽတ္၍ အာဏာတန္ခိုးျဖင့္ ဦးဥတၱမကို ညွဥ္းပမ္း ႏွိပ္စက္သည္။ အဂု အခ်ိန္ကစ၍ မိမိအသက္ကို မငဲ့ဘဲ ေဆာင္ရြက္ရမည္” ဟု ငို ၍ေျပာေလသည္ဟု စစ္ကိုင္း ဟန္ တင္၏ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္မွတ္တမ္း (၃) တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။
မိမိတြင္ရွိသမွ် ဉာဏ္အား ခြန္အားတိနန္႔ အစြမ္းကုန္ထုတ္သံုးပီးဆပ္ခေရ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမသည္ ဗမာလြတ္လပ္ေရးမရခင္ (၉)ႏွစ္အလို ၁၉၃၉ခုႏွစ္တြင္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူလခပါသည္။ ဆရာေတာ္ ပ်ံ လြန္ေတာ္မူ ေရနိန္႔ကို ထိုစဥ္ကရွိခဲ့ေသာ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္က “ဦးဥတၱမေန႔” အျဖစ္ တရားဝင္ သတ္ မွတ္ေၾကညာေပးခဲ့ သည္။ ေရႊတိဂံု ေျခေတာ္ရင္း ေတာ္ဖက္မုခ္အနီးရွိ ကန္ေတာ္မင္ပန္းၿခံကို “ဦးဥတၱမ ပန္းၿခံ” အျဖစ္သတ္ မွတ္ပီး ခသည္။ အလားတူ စစ္ေတြၿမိဳ႔တြင္ဦးဥတၱမပန္းၿခံ တခု ျပဳလုပ္ပီးခ ပါသည္။
ေယေကေလ့ဂနိခါကန္ေတာ္မင္ပန္းၿခံက“ဦးဥတၱမအရုပ္ကိုဖယ္ပနာမထင္မရွားဗမာႏိုင္ငံေရးသမားဦးဝိစာ
ရကိုအစားထိုးပလိုက္ဗ်ာလ္။ကန္ေတာ္မဂၤလာပန္းျခံထဲကဆရာေတာ္အရုပ္သည္ေခ်ာက္ထဲခ်နိဂုံခ်ဳပ္လခဗ်ာလ္။
သမိုင္း၀င္ဆရာေတာ္၏အဆိုအမိန္ ့(ရဲလွ်င္ၾကံေၾကာက္လွ်င္ၿပန္)............
လန္းဆန္း
ရခိုင္အလင္းေရာင္မွ ကူးယူေဖၚၿပပါသည္။
