ကုလားတိက စကားေျပာဗ်န္ ဆိုေက အလွပလွ ရယ္ရေစာ္ တခုက ဦးနဳေခတ္ခါ အသံလႊင့္ခရေရလို ့ စီ ေျပာပါေရ ။ ေယေက ယင္းပိုင္လႊင့္ခရေရ အတြက္ သူရို့ ့ကို ဦးနဳက တိုင္းရင္းသားလူမ််ိဳးအျဖိဳက္ သတ္မွတ္ခလို ့ရာ ျဖိဳက္ေတ ဆိုပနာ ေျပာကတ္ပါေရေထာ။ ယင္းခ်င့္က ေဒကုလားတိ ကုိယ့္ဖက္ကို ကိုယ္ယက္ပနာ ေျပာကတ္ေစာ္ပါေယ ။ အမွန္က ေဒပိုင္ပါရာ ။ ျမန္မာနိဳင္ငံ လြပ္လြပ္ရီး မရင္္ အသံလႊင့္ဌါနမွာ အဂၤလပ္ဘာသာနင့္ ဟိႏၵဴဘာသာအစီအစိုင္ ဆိုေစာ္ ဟိပါေရ ။ တိုင္းရင္းသားဘာသာနင့္ လႊင့္ေစာ္မွာ ျမန္မာဘာသာနင့္ ကရင္ဘာသာရာ လႊင့္ပါေရ ။ အျခားတိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးတိ မဟိပါကာ ။၁၉၆၁-ခုႏွစ္ခါ ျမန္မာဘာသာအစီအစိုင္မွာ ယင္းပိုင္ စလို ့ လႊင့္လာပါေရ ။ ဦးနဳက ယင္းအခ်ိန္မွာ ဖဆပလပါတီ မဲအနိုင္ရဖို ့ အတြက္ ဘူးသီးေတာင္ ေမာင္ေတာက ဘဂၤလီ ကုလားတိကို မဲဆြယ္ေစာ္မွာ ကုလားတိ ၾကိဳက္ေတ နာမည္ကို အရီးတၾကီး မသိခဘဲ လက္ခံခပါေရ ။ ဖဆပလကို ဘဂၤလီကုလားတိက ေယေက မဲအျပတ္အသတ္ ပံုေအာပနာ ပီးခကတ္ပါေရ ။
ရခိုင္ျပည္မွာ ယင္းအခ်ိန္က ရတည ပါတီ ဆိုေစာ္ ဟိပါေရ မနား ။ ဖဆပလ မဲနိဳင္ေရအခါ ဦးနဳကို အၾကပ္ကိုင္ပနာ လုပ္လားနိဳင္ေစာ္ တိပါလာပါေရ ။ ေယေကေလး ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ျဖိဳက္သူ ဦးနဳ ဆိုေစာ္ နိဳင္ငံရီး သမားတေယာက္ ျဖိဳက္လို ့ ဘဂၤလီကုလားတိကို ျမန္မာ့အသံလႊင့္႒ာနမွာ လႊင့္ခြင့္ပီးလိုက္ေစာ္က နိုင္ငံျခားသား အစီအစီအစိုင္မွာ ေနာက္တိုးစာရင္းအျဖိဳက္္ထည့္ပီးလိုက္ေစာ္ပါရာ ။ ယင္းအခ်ိန္က ဗမာဘာသာနင့္ ကရင္ဘာသာရာ ဟိေစာ္မွာ မထည့္ခဘဲ နိဳင္ငံျခားသား ဘာသာအစီအစီအစိုင္မွာ ထည့္ခေရ ဆိုကတည္းက ယင္းသူရို ့ကို ရခိုင္ျပည္က ရခိုင္လူမ်ိဳးႏြယ္စုေလး မဟုတ္၊ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုႏြယ္ေလး မဟုတ္၊ ျမန္မာနိဳင္ငံ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုေလး မဟုတ္ဆိုေစာ္ကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း လုပ္ထားေစာ္ပါရာ ။ ၁၉၆၁-ခုႏွစ္ကနီပနာ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္အထိ ယင္းပိုင္ လႊင့္နီေစာ္ပါရာ ။ ၁၉၆၂-ခုႏွစ္ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းျပီးေနာက္ ျမန္မာဘာသာအသံလႊင့္ဌာနမွာ ေနာက္ထပ္တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးဘာသာတိကို တိုးခ်ဲ ့ ထုတ္လႊင့္ဖို ့ ေတာ္လွန္ရီးေကာင္စီ -ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးခ်ဳပ္ၾကီးေန၀င္းက ၾကီညာပီးပါေရ ။ ေယခါ-၁၉၆၅-ခုႏွစ္- ျမန္မာ့အသံလႊင့္႒ာနမွာ ဗမာဘာသာ ၊ကရင္ဘာသာ ။ ကခ်င္ဘာသာ ။ ရွမ္းဘာသာ ၊ရခို္င္ဘာသာ ။မြန္ဘာသာ ၊ကယားဘာသာ ။ခ်င္းလူမ်ိဳးဘာသာတိနင့္ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးေပါင္းစံုပါ၀င္လာပါေရ ။ ယင္းဘဂၤလီကုလားတိက တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးအစီအစိုင္မွာ မပါပါကားေယ ။ ဦးနဳရာ အမွန္ဘင္ ယင္းသူရို ့ ့ကို တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးလို ့ လုပ္ထားေစာ္ကို မွန္ေရလို ့ဆိုေက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေန၀င္းကေလး ယင္းပိုင္္ တိုင္းရင္းသား အသံလႊင့္အစီအစိုင္မွာဘင္ လႊင့္ဖို ့ ခိုင္းခပါဖို ့နားရာ ၊ ေနာက္ယင္းနိဳင္္ငံျခားအသားအစီအစိုင္မွာေလး အဂၤလိပ္ဘာသာနင့္ ဟိႏၵဴဘာသာနင့္ လႊင့္နီေစာ္ကို ဟိႏၵဴဘာသာကို ျဖဳပ္ပနာ အဂၤလိပ္ဘာသာတတခုတည္းကိုရာ လႊင့္ခိုင္းလိုက္ပါေရ ။ ေယေက နိဳင္ငံျခားးသား က႑အစီအစိုင္မွာေလး မပါပါကား။ ယင္းပိုင္ဆိုေက နိဳင္ငံျခားသားအစီအစိုင္မွာ ပထမ လႊင့္ခရေရ အတြက္ သူတို ့က တိုင္းရင္းလူမ်ိဳးရာျဖိဳက္ေတ ဆိုပနာ ေျပာေက အျခား အဂၤလိပ္ဘာသာနင့္ လႊင့္ခေရ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးတိ ၊ ဟိႏၵဴဘာသာနင့္ လႊင့္ေရ ဟိႏၵဴလူမ်ိဳးတိကေလး တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးျဖိဳက္ပါဖို ့လားေယ ။ ယင္းသူရို ့ကို တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးလို ့ သတ္မွတ္လို ့ ရပါဖို ့လား ။ ေနာက္ဆံုးခါ ေတာ္လွန္ရီးေကာင္စီက နိုင္ငံျခားသားတိကို စစ္ဆင္ရီးလုပ္နာ စီစစ္လိုက္ေတအခါ ကုလားတိ ထြက္ျဗီးေစာ္နင့္ ဟိႏၵူဴတိ လားရေစာ္နင့္ ပန္ဂ်ာပီတိ ထြက္လားရေစာ္နင့္ဘင္ ျမန္မာ့အသံလႊင့္အစီအစီအစီအစိုင္္မွာ နိုင္ငံျခားသားအစီအစိုင္ထဲက ဟိႏၵဴဘာသာကိုေလး ျဖဳတ္ပလိုက္ပါေစာ္ရာ ။ ေယဇူးနင့္ သမိုင္းလိမ္ ဘဂၤလီကုလားတိက ဦးနဳေခတ္ခါ အသံလႊင့္ခရေစာ္ကို နိုင္ငံျခားသား အစီအစိုင္မွာရာ လႊင့္ခရေစာ္ျဖိဳက္လို ့ သမိုင္းအမွန္ကို တင္ျပရခလိုက္ေစာ္ျဖိဳက္ပါယင့္ေယ ။ ေဒကုလားဘဂၤလီတိ ျပသနာက ရခိုင္ျပည္၏ အနာဂါတ္ကို ျခိမ္းေျခာက္နီေစာ္ပါခ်င့္ ။ ေယဇူးနင့္ ေဒသူရို ့ကို စီးပါြးရီးျဖတ္ေတာက္ေတ သေဘာမ်ိဳးနင့္ သမိုင္းလိမ္ ဘဂၤလီ ကုလားတိနင့္ စီးပြါးရီး မလုပ္ဖို ့ ၊သူရို ့ေရာင္းခ်ေရ စားေသာက္ဆိုင္က မ၀ယ္မစားဖို ့ ၊ အိမ္ျခံျမီတိကို ရခိုင္လူမ်ိဳးရပ္ကြက္ထဲမွာ မေရာင္းခ်ရေအာင္ တားျမစ္ပိတ္ပင္ကတ္ဖို ့ ယုတ္စြအဆုံး ဆို္ကၠားေတာင္ မစီး ကြမ္းယာမ၀ယ္စားရ ။ အိမ္မွာ ေသာက္ရီခပ္ဖို ့ မခိုင္းေရအထိ ။ ဆန္အိပ္ထမ္းဖို ့ ကူလီ အလုပ္သမား ၊ ဆိုင္မွာ ခိုင္းဖို ့ အလုပ္သမားအျဖိဳက္ မထားကတ္ဖို ၊ ရခိုင္လူမ်ိဳးပိုင္ ငါးဖမ္းစက္လွီတိမွာ မခိုင္းဖို ့့ အခ်င္းခ်င္း ရခို္င္သားတိက တိုက္တြန္းဖို ့ အထူးလိုအပ္နီပေါရ ေဒ။
