ဂါကရာ ဘင္းဂ်ီက်လို ့ စိုက္ပီးခရဖို ့ဆိုေက တခုေခ်လဲ မလုပ္စြာက အေကာင္း ဆံုးရာလို ့ ေျပာကတ္ စြာပါဗ်န္ကာ ။ ပုဒ္နင့္ရိုင္နင့္ ဟိခေရ စပါးတိကုိ ၾကည့္ပနာ ျခီကန္လို ့ စားနီခေရ ဘ၀တိကို တခါတခါ ေျပာကတ္ စြာပါဗ်န္။ ေယအခါ ေသာက္လွ်ာပိုင္းကို ေခါင္းအံုးလို ့ လီသသြပ္နင့္ ဇရပ္ထက္မွာ ေျပာခကတ္စြာ နီခစြာတိကို မမိနိုင္စြာက အစိုင္အလာပါကားေယ ။ ပေဇါင္ပင္ျဖစ္ျဖစ္ ျမီကိုခ်စ္လို ့ ျမီကိုဖက္ပနာ နီခကတ္ေတ လူတိဘ၀မွာ အခုဆိုေက ျမီလဲေပ်ာက္ နီစရာလဲ ေပ်ာက္နီရကတ္ပါဗ်န္၀ါ ။ တလိုင္းက လယ္တိကို သိမ္းပလိုက္စြာ တတက္ေျပာင္ဖို ့ဗ်န္ ဆိုပနာ ေျပာသံတိ ၾကားလိုက္ရပါယင့္။ စစ္တပ္က သိမ္းပလိုက္စြာ ရခိုင္ျပည္မွာ တ၀က္ေက်ာ္ မဟိလိုက္ပါဗ်န္လို ့ ေျပာသံတိကို ၾကားရစြာပါေဒ။ လယ္ကိုသိမ္းစြာပိုင္ လယ္လုပ္ဖို ့ ကေလေခ်တိကလဲ ကိုယ့္ျမီကိုယ္ေဒသမွာ မနီဘဲနင့္ နိုင္ငံျခားကို ထြက္လားေရလူ တျခားျပည္နယ္တိကို ထြက္လားခေရ လူတိကား မကန္ပါကားေယ။ ရႊီေက်ာင္းေျပာင္ေျပာင္ ၀မ္းေခါင္ေခါင္ ျဖစ္နီရစြာ ဘ၀မွာ ဇါသူက ေပ်ာ္ကတ္ပါဖို ့လဲ ခ်င့္- ေယေက စားရဖို ့ ေသာက္ရဖို ့ တနီတရပ္မွာ လုပ္လို ့ကိုင္လို ့ ရေက လားကတ္စြာရာ ပါမနား။
ေယေက ဇါျဖစ္လို ့ ေဒပိုင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတိအတြက္ ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ေပ်ာက္လားခေရနိတိလို ့အတိအက် ေျပာကတ္ရစြာ ပါလဲလို ့ မီးစရာ ဟိပါေရ ။ အမွန္က ရခိုင္လူမ်ိဳးဆိုစြာ သကၠရဇ္-၁၇၈၄-ခုႏွစ္မွာ ေအာက္သားဘုရင္က သိမ္းပိုက္ ချခီေကလဲ ျဖစ္လိုက္ရေရ စစ္ပြဲကား နည္းစြာကား မဟုတ္ပါေဒ ။ သီလားခရစြာက ရြီတြက္လို ့ မရလိုက္ပါဗ်န္ကာ ။ ႏွစ္ေပါင္း-၄၀- စစ္ပြဲ ျဖစ္ျပီးေနာက္ - ၁၈၂၄-ခုႏွစ္ေလာက္မွာ ရခိုင္နို္င္ငံေတာ္ကို ျဗိတိသွ် အဂၤလိပ္ တိက သိမ္းပိုက္ လားခစြာနင့္ အဂၤလိပ္ပါးမွာ က်ြန္ဘ၀ကို ေရာက္လားခရစြာပါရာ ၊ ေဒပိုင္ အဂၤလိပ္ပါးမွာ က်ႊန္ဘ၀ကို ေရာက္ လားခစြာက ေအာက္သားလက္ေအာက္မွာ မနီခ်င္လို ့ အဂၤလိပ္တိနင့္ ေပါင္းပနာ တိုက္ခကတ္လို ့ အဂၤလိပ္ပါးမွာ ကိုလိုနီျဖစ္လားရစြာပါခ်င့္။ အဂၤလိပ္တိကို ေတာ္လွန္ ေရးလုပ္လို ့ ဂ်ပန္နိုင္ငံက ရခိုင္ျပည္ကို သိမ္းပိုက္ခေရခါမွာလဲ ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္က ဂ်ပန္ပါးမွာ ကိုလိုနီျဖစ္နီခစြာပါရာေယ ။ ေယေက ဂ်ပန္ကိုေတာ္လွန္ဖို ့ အဂၤလိပ္တိပါးမွာရခိုင္ေတာ္လွန္ရီးသမားတိက ခ်ဥ္းကပ္ေတအခါမွာရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ ျပန္လည္ရရွိရီဆိုစြာ ေပ်ာက္လားခပါဗ်န္။ ရခိုင္နိိိိိုင္ငံရီးသမားတိက နိုင္ငံရီး တြက္ခ်က္စြာ မွားလားခလို ့ အဂၤလိပ္တိက ျမန္မာနိုင္ငံကို လြပ္လြပ္ရီး ပီးလိုက္ေတအခါ ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ လံုး၀ ေပ်ာက္လားခရပါေရ ။
ေယဇူးနင့္လဲ အခုတခါ ၂၀၁၁- ရြီးေကာက္ပြဲ လုပ္ေတအခါမွာလဲ ရခိုင္နို္င္ငံေတာ္ေပ်ာက္လားခစြာ သမိုင္းမွာ သံုးၾကိမ္္တိုင္တိုင္ ျဖစ္လားခရပါဗ်န္လို ့ ေျပာရစြာျဖစ္ပါယင့္ ။ ေကာင္းပါဗ်န္ေဒ ။ ေဒပိုင္ျဖစ္နီရစြာမ်ိဳးကို ျပန္လို ့ ရခိုင္နိုင္ ငံေတာ္အတြက္ ျဖီရွင္းရဖို ့ နည္းလမ္းတိကို စိုင္းစား နီကတ္ရပါေရ။ ပထမအဆင့္အနီနင့္ ကုလသမဂၢမွာ ရခိုင္နို္င္ငံေတာ္ကို ကိုလိုနီျဖစ္နီစြာက ဖ်က္သိ္ိမ္းရီးကို လုပ္ဖို ့ လိုနီပါေရ ။ ေဒပိုင္လုပ္ဖို ့ လိုနီစြာမွာ ရခိုင္လူမ်ိဳး တစုေခ် တေဖ့ေခ် လုပ္နီလို ့ မရပါေဒ။ တကမၻာလံုး ရခိုင္လူမ်ိဳးတိက ၀ိုင္း၀မ္းပနာ လုပ္ကတ္ရဖို ့ စြာ ျဖစ္ပါေရ ။ ရခိုင္လူမ်ိဳးတိ ရင္ထဲက မၾကီနပ္နိုင္ ျဖစ္နီေရ ျပသနာတိကို ကုလသမဂၢက သိဖို ့လိုေရအခ်ိန္ျဖစ္နီပါေရ ။ ေဒပိုင္သိမွ လုပ္ရဖို ့ ကိုင္ရဖို ့ စြာ လြယ္လားပါဖို ့ေဒ။ ေဒပိိိိိိုင္ ကိုလိုနီဖ်က္ သိမ္းရီးးအတြက္ ရခိုင္လူမ်ိဳး ပညာတတ္ကေလေခ်တိ ေကာင္းေကာင္း လုိနီပါဗ်န္ေဒ ။ နိုင္ငံတကာ သမတတိနင့္ အစိုးရတိနင့္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္တိနင့္ စကားေျပာဖို ့ အဂၤလိပ္စကားတတ္တိ မ်ိဳးခ်စ္ ရခိုင္လူငယ္ေခ်တိ ေကာင္းေကာင္းၾကီး လိုနီလာပါေရ ေဒ။
ေဒပိုင္လိုအပ္ေတလို ့ ေျပာရစြာကလဲ အခုအခ်ိန္မွာ အဂင့္ဂင့္လိုနီလို ့ရာ ေျပာျဖစ္စြာပါရာ ။ ညဇက ရခိုင္သမိုင္းတိကို အဂၤလိပ္ဘာသာနင့္ ရီးနီေရ ရခိုင္သမိုင္း စာရီးဆရာၾကီး ဦးေအာင္လွသိန္း သြီးတိုးေရာဂါနင့္ ဆီးရံုးကို အသည္းတျပင္း တက္လားခရေရလို ့ သတင္းၾကားရပါေရေထာ ။ ေယေက မ်က္စိျပဴးလားရစြာ ပါကားေယ ။ ဆရာဦးေအာင္လွသိန္းက တျခားသုေတသီတိပိုိင္ ရခိုင္သမိုင္းကို ရခိုင္စာနင့္ မရိီးဘဲ အဂၤလိပ္စာနင့္ ရီးနီေရ စာရီးဆရာၾကီးျဖစ္လို ့ ေကာင္းေကာင္းပင္ ေလးစားခ်စ္ခင္ အားကိုးအားထား ျပဳရေရ ရခို္င္သမိုင္း ဆရာၾကီး တေယာက္ပါေဒ ။ ေဒပိုင္ဆရာၾကီး တေယာက္က မက်မ္းမာ နီမေကာင္း ျဖစ္လို ့ သတင္းၾကားရစြာထက္ ဆီးရံုမွာ ေခါင္းမူးလို ့ လဲက်လို ့ လားပနာ သတိေတာင္ မရဆိုေရကာ ေကာင္းေကာင္းပင္ စိုးရိမ္စိတ္တိ ၀င္လားခရပါေရ ။ ေယဇူးနင့္ အဆက္အသြယ္တိကို မီးရပါေရ ။ စံုစမ္းရပါေရ ။ ေနာက္တရက္နိ အိပ္ရာက ထေရအခါ ခ်က္ခ်င္း သတင္းကို မီးၾကည့္ရပါေရ ။ ေယခါ သက္သာလားဗ်န္ ဆေိုရ သတင္းကို ၾကားရလို ့ စိတ္အီးလားရပါေရ ။ ယင္းအတြက္တာနင့္လဲ ေဒေဆာင္ပါးကို ရီးျဖစ္စြာလို ့ ဆိုေက မွားဖို ့ မထင္ပါကားေဒ ။ ရီးေရလူကေတာ့ ေခါင္းမူးပနာ ရီးနီစြာပါခ်င့္ ။ ေဒေအေၾကာင္းကို ေနာက္မွာ ေျပာျပပါေမ ။
ရခိုင္သမိုင္းဆရာၾကီးက မ်ိဳးဆက္သစ္တိကို သိေအာင္ နားလည္ကတ္ေအာင္ ရီးျပ ေျပာျပနီေရခါမွာ တန္ဖိုးျဖတ္မရနိုင္ေလာက္ေအာင္ ေက်းဇူးတရား ၾကီးမားလြန္းပါေရ၀ါ ။ ယင္းပိုင္ေက်းဇူးၾကီးမားေရအတြက္ ရခိုင္ဆိုစြာ ဇါေလဆိုပနာ လက္မေခ်တိ ေထာင္ျဗီးေက ရင္ေကာ့ နိုင္ကတ္စြာ မဟုတ္ပါလားေယ။ ေယေကေတာင္မွ ဆရာၾကီးတိက အသက္အရြယ္တိၾကီးလို ့ ဇရာပိုင္းကို ေရာက္လာေရအခါ မ်ိဳးဆက္သစ္ ရခို္င္သမိုင္းဆရာတိက လက္ဆင့္ကမ္း ယူနိုင္ကတ္ဖို ့လား ဆိုစြာကို စိုင္းစားၾကည့္ဗ်န္ ရင္မအီးပါေဒ ။
ဇါပင္ျဖစ္ျဖစ္သမိုင္းဆရာၾကီး ဦးေအာင္လွသိန္းက ရခို္င္နိုင္ငံတာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ဖို ့ မ်ိဳးခ်စ္သူရဲေကာင္းအျဖစ္ က်မ္းမာနီလားခပါဗ်န္ ။ ဆရာက်မ္းမာလားစြာနင့္ ပါတ္သက္လို ့ ဇါျဖစ္လို ့ ေခတ္ ပညာတတ္ မ်ိုဳးဆက္သစ္ ပညာတတ္ကေလေခ်တိ ဇါအတြက္ အမ်ားၾကီး ေပၚေပါက္ဖို ့ လိုအပ္နီပါေလလို ့ မီးခ်င္ပါကတ္လိမ့္ေမ။ အျဖီက ရွင္းနီပါေရ ေယ ။ ယင္းပိုင္ မ်ိဳးဆက္သစ္ ပညာတတ္ ရခို္င္သမိုင္းဆရာတိ မဟိေက ဇါပိုင္ပင္ ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္အေၾကာင္းကို ေျပာနိုင္ကတ္ပါဖို ့လဲ ။ ဇါပိုင္ပင္ ရီးနိုင္ကတ္ပါဖို ့လဲ ။ ဇါပိုင္ပင္ အရွင္နာဂိႏၱေမာ္ကြန္းပိုင္ အမ်ိဳးသီလ-ႏွစ္ဌါနကို - ျပည့္၀မ႑ိဳင္-ေစာင့္စြမ္း နိုင္သည္လို ့ရီးလူဟိ ကတ္ ပါဖို ့လဲ ေယ ။
ဆရာဦးေအာင္လွသိန္းရို ့့ပိုင္ အဂၤလိပ္ဘာသာနင့္ ရီးလူဟိမွ အဂၤလိပ္ပိုင္နားလည္ေရ လူမ်ိဳးတိက သိကတ္ပါဖို ့ေဒ။ ေယေက ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္အေၾကာင္းကို အလွပလွ သိလီကတ္ဖို ့ စြာပါမနား ။ ယင္းခ်င့္ပါ ဗ်န္ေယ အျဖီက ။ ရခိုင္လူမ်ိဳးေခ်တိက ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ကို ကိုလိုနီဖ်က္သိမ္းပီးရီးအတြက္ လစိုင္လတိုင္း ကုလသမဂၢရံုးေရွ့မွာ ေတာင္ဆိုလာကတ္ဗ်န္ဆိုေက တနိမွာ နိုင္ငံတကာေခါင္းေဆာင္တိနင့္ လံုး၀စကား ေျပာလာရဖို ့ဗ်န္ေဒ။ ယင္းခ်င့္ကရာ နိုင္ငံရီးအရ ရခိုင္လူမ်ိဳးတိအတြက္ အျမတ္အစြန္း ရလာဖို ့ စြာပါရာ ။ အခုဆိုေက သမိုင္းလိမ္မူဆလင္ ကုလားလူမ်ိုဳးတိက ရခိုင္လူမ်ိဳးအျဖစ္ အိမ္ရွင္လုပ္ လာနီကတ္ပါေရေဒ။ တရက္နိကလဲ အဂၤလိပ္အမ်ိဳးသမီးတေယာက္က ျမန္မာျပည္ျမီပံုမွာ ရခိုင္လူမ်ိဳးတိ နီေရ ေဒသျဖစ္ေတ ရခိုင္ျပည္မွာ ယင္းသူရို ့ မူဆလင္ကုလားလူမ်ိဳးတိရာ နီထိုင္ေရ ဆိုပနာ ဓါတ္ပံုတိထည့္လို ့ လုပ္ျဗီးေက အသံလႊင့္ပါသိေရ ။ အခုလဲ ကာဇစ္စတန္နိုင္ငံမွာ သမိုင္းလိမ္မူဆလင္ကုလား လူမ်ိဳးတိက ညီလာခံ လုပ္ပနာ ၾကီးၾကီးက်ယ္က်ယ္ လုပ္စြာ ျမင္နီရပါေရ ။ ယင္းညီလာခံမွာ ဥေရာပရီးရာအဖြဲ ့က ဦးဟန္ေညာင္ ေ၀ က ဒါရိုက္တာအျဖစ္ လားလို ့ တက္နီစြာ ျမင္ရပါေရ ။ ဦးဟန္ေညာင္ေ၀-က ရွမ္းလူမ်ိဳး ၿဖစ္ျဗီးေက ျမန္မာနိုင္ငံ လြပ္လြပ္ေရး - ရေရအခါ သမတျဖစ္လာေရ ရွမ္းလူမ်ိဳး စပ္ေရႊသိုက္ သား ျဖစ္ပါေရ ။
သမၼတစပ္ေရႊသိုက္က ရွမ္းနိုင္ငံရီးသမားျဖစ္ေကလဲ ဦးဟန္ေညာင္ေ၀က နိုင္ငံရီးသမားတေယာက္ မဟုတ္ပါေယ။ ဇါျဖစ္လို ့ဆိုေက ရွမ္းလူမ်ိဳးအရီးကို နိုင္ငံရီးလုပ္နီစြာမဟုတ္ဘဲ အၾကံအဖန္ နိုင္ငံရီးလုပ္နီေရ လူရာျဖစ္ပါေရ ။ ဥေရာပရီးရာအဖြဲ ့ကို ဖြဲ ့ထားေရဆိုေရအခါ ေဒၚလာတိက ရလာျဗီးေက တိုင္းရင္းသား လူမ်ိုးစုတိကို ပူးေပါင္းဖြဲ ့စည္းထားစြာျဖစ္ပါေရ ။ ယင္းပိုင္တိုင္းရင္းသားအဖြဲ ့ထဲမွာ သမိုင္းလိမ္ မူဆလင္ ကုလားလူမ်ိဳးတိက တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳခံဖို ့ လုပ္နီကတ္စြာျဖစ္ပါေရ ။ ေယေကလဲ ရခိုင္လူမ်ိုးတိက လက္မခံေရအခါ သမိုင္းလိမ္မူဆလင္ကုလားတိက ေဒၚလာကုန္ျဗီးေက အလုပ္မျဖစ္စြာရာ ဟိရပါဖို ့ကာ ။ ရခိုင္လူမ်ိဳးတိက ေဒအခ်က္ကို မမိဘဲ သိထားရဖို ့ လိုပါေရိ ။ ဇါျဖစ္လို ့ဆိုေက အာဆီယံ ညီလာခံမွာ မူဆလင္နိုင္ငံတိက စစ္အစိုးရကို ဖိအားပီးနီစြာမွာ လြပ္လြပ္စြာ ဘာသာရီးကို ကုိးကြယ္ခြင့္နင့္ ကိုင္ဗ်န္ မူဆလင္လူမ်ိဳးတိကို အသိအမွတ္ ျပဳပီးဖို ့ေတာင္းဆိုနီကတ္ပါေရ ။ ယင္းပိုင္စြာနင့္ ပါတ္သက္လို ့ အပီးအယူ လုပ္နီကတ္စြာမွာ အာဆီယံဥကၠဌ ျဖစ္ခ်င္ေက မူဆလင္ကုလားတိ ေတာင္းဆိုစြာကို လိုက္ေလ်ွာ ေက ဥကၠဌ ရာထူး နီရာရေအာင္ လုပ္ပီးနိုင္ေရလို ့ အာဆီယ့အဖြဲ ့၀င္နိုင္ငံတိက ေျပာဆိုနီကတ္ပါေရ ။
အာဆီယံနိုင္ငံမွာ မူဆလင္ဘာသာ၀င္နိုင္ငံတိက အမ်ားၾကီး ပါေရပိုင္ အာဏာရွိနိုင္ငံတိကလဲ ပါနီပါေရ ။ ယင္းပိုင္စြာ အခြင့္အရီးကို ယူဖို ့အခါမွာ ဦးဟန္ေညာင္ေ၀ရို ့ပိုင္ လူတိကို ေဒၚလာနင့္ ေပါင္းပနာ ရခိုင္ ၿပည္ကို ေရာင္းစားလီေအာင္ ၾကံနီကတ္စြာျဖစ္ပါေရ ။ ေယဇူးနင့္ ေဒပိုင္စြာမ်ိုဳးကို အဂၤလိပ္ဘာသာနင့္ ရီးျပတတ္ေတ ဆရာၾကီး ဦးေအာင္လွသိန္း ရို ့ ဦးအလံုးေမာင္ရို ့ ပိုင္ စာရီးဆရာၾကီးတိ ဟိနီဖို ့မလိုပါ လားေယ ။ ရခိုင္နိုင္ငံရီးသမိုင္းနင့္ ရခိုင္ရာဇ၀င္တိကို အဂၤလိပ္ဘာသာနင့္ ရီးေရ သမိုင္းဆရာၾကီး တိက ေကာင္းေကာင္း အေရးၾကီးနီပါေရ ။ အသက္အရြယ္ၾကီးျမင့္ ေရ သမိုင္းဆရာၾကီးတိကို က်မ္းမာ ကတ္စီဖို ့ ဆုေတာင္းပီးပါေရ ။ ေယမွရာ ဇိုင္းျပတ္လီဖို ့စြာကို မျပတ္ရေအာင္ လုပ္နိိုင္ကတ္ဖို ့ မဟုတ္ ပါလားေယ-။ မ်ိဳးဆက္သစ္ရခိုင္သမိုင္း ဆရာေခ်တိ သုေတသီတိ မေပၚေပါက္ခင္ ေပၚေပါက္လာေအာင္ လက္ဆင့္ကမ္းပီးဖို ့ ဆရာၾကီးရို ့က အသက္ရွည္ ပီးခဇီခ်င္ပါေရ ။ ဇါျဖစ္လို ့ ့ဆိုေက ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ ေပ်ာက္လားခစြာကို မေပ်ာက္ရေအာင္ ဆရာၾကီးတိ ထိမ္းသိမ္းထားကတ္စြာကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတိုင္း သိရွိနားလည္ ခံစားကတ္ပါဗ်န္ ။ ပေဇါင္ပင္ျဖစ္ျဖစ္ ရခိုင္နိိုင္ငံအတြက္ အခုအခ်ိန္က စခါစရာ ဟိပါသိေရ ။ ေဒပိုင္အခ်ိန္မွာ ဆရာၾကီးရို ့ လမ္းညွြန္ ပီးဖို ့လိုပါေရေဒ။ ဇိုင္းျပတ္လားေက ရိုင္းလားလီဖို ့ ရာဇ၀င္ကို မ်က္စိထဲမွာ ျမင္နီလို ့ပါေဒ။ ေဒေဆာင္းပါးကို ရီးနီခ်ိန္မွာ ေခါင္းတခုလံုးမူးလို ့ ဥေဏွာက္ထဲမွာ စိုင္းစားလို ့ မရပါေဒ ။ ေယေကလဲ သံဖုရာရည္ တခြက္ကို အနားမွာထားဗ်န္ စာရီးယင္း ေသာက္ယင္း ရီးနီရစြာပါ ေဒ။ က်ြန္ေတာ္မသီခ်င္ပါသိ ။ စာတိကို ဆက္လို ့ ရီးခ်င္ပါသိေရ ။ ေယေကလဲ ရခိုင္သမိုင္းဆရာၾကီး ဦးေအာင္လွသိန္း သိဖို ့ အစား က်ြန္ေတာ္ရာ သီလီဖို ့ ဆိုေက သီပီးလိုက္ခ်င္ပါေရ ။ ဇါျဖစ္လို ့ဆိုေက ဇိုင္းျပတ္လားေက ရိုင္းလားလီဖို ့ ရာဇ၀င္တိကို က်ြန္ေတာ္ မစိုင္းစား၀ံ႔လို ့ ပါရာ ။
ခိုင္ေအာင္ေက်ာ္ ( နယူးေယာက္ )
အခုတလိုင္း ရခိုင္ျမီမွာ ရခိုင္သားတိကို ၾကံ႔ဖြ့႔ံက ေမာင္ဦးက ျခိမ္းေျခာက္လာေရအခါ ရန္သူက ဇါႏွစ္မ်ိဳးလဲလို ့ စိုင္းစားလာကတ္ရပါေရ ။ ကိုယ့္မင္းကိုယ့္ခ်င္းနင့္ နီခကတ္ေတ ရခိုင္လူမ်ိဳးတိက တျခားလူမ်ိဳးပါးမွာ အဆဲခံ အႏွိမ္ခံ အေျပာခံရစြာ ေဒခုအခ်ိန္မွာ တေဖ့ေခ်ေလာက္ နာရမွန္း ေကာင္းေကာင္း သိလာကတ္ပါဗ်န္ေထာ။ အမ်ားၾကီး မနာတတ္ေတအတြက္ အမ်ားၾကီးပင္ ဆဲစြာ ခံရမွ ေကာင္းဖို ့ေယလို ့ ေျပာကတ္သံလဲ ၾကားလွာရပါသိေရ ေယ။ ဇါျဖစ္လို ့ဆိုေက အသိနာမွ ဘ၀ကို စိုင္းစားၾကည့္ဖို ့ တတ္ကတ္ဖို ့ ျဖစ္နီလို ့ပါေဒ။ ရခိုင္လူမ်ိဳးဆိုစြာ ကိုယ့္မင္းကိုယ့္ခ်င္း ကိုယ့္နိုင္ငံနင့္ နီခ ကတ္စြာ ပါရာ ။ ယင္းပိုင္ နီခေရအခါ ေျမာက္ဦးထီးနန္းကို ဆက္ခံေရ မင္းခရီက ရခိုင္ရိုးမေတာင္ - ေတာင္ပိုင္းမွာ ဟိေရ ဖိုးေခါင္ေတာင္ထက္မွာ သကၠရာဇ္ -၈၁၆-ခုႏွစ္ တန္ခူးလဆန္း-၆-ရက္နိမွာ ေဒနိုင္ငံေတာ္ကား ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္လို ့ ရင္ေကာ့ပနာ ၾကိမ္း၀ါးခေရ ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ျဖစ္ပါေရ။ ယင္းရခိုင္ နိုင္ငံေတာ္ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတိက သံုးၾကိမ္တိုင္တိုင္ ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ရာေက်ာ္အတြင္း ေပ်ာက္ဆံုးခလားရပါဗ်န္ကာ ၊ ပထမတၾကိမ္ ရခိုင္သားအခ်င္းခ်င္း မစီးရံုးနိုင္ မညီညြတ္ခနိုင္ကတ္လို ့ ရန္သူလူမ်ိဳးျခားကို ယံုၾကည့္လို ့ ျဖစ္ခရပါေရ။ ယင္းခ်င့္ပထမအၾကိမ္က ေအဒီ- သကၠရဇ္ - ၁ရ၈၄-ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ- ၃၁- ရက္နိျဖစ္ပါေရ ။ ဒုတိယအၾကိ္မ္ကား ေအဒီ-သကၠရဇ္ -၁၉၄၈-ခု ဇႏၷ၀ါရီလ-၄-ရက္နိျဖစ္ပါေရ ။ တတိယအၾကိမ္ကား ၂၀၁၁-ခုႏွစ္ ပါကားေယ။
ေယေက ဇါျဖစ္လို ့ ေဒပိုင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတိအတြက္ ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ေပ်ာက္လားခေရနိတိလို ့အတိအက် ေျပာကတ္ရစြာ ပါလဲလို ့ မီးစရာ ဟိပါေရ ။ အမွန္က ရခိုင္လူမ်ိဳးဆိုစြာ သကၠရဇ္-၁၇၈၄-ခုႏွစ္မွာ ေအာက္သားဘုရင္က သိမ္းပိုက္ ချခီေကလဲ ျဖစ္လိုက္ရေရ စစ္ပြဲကား နည္းစြာကား မဟုတ္ပါေဒ ။ သီလားခရစြာက ရြီတြက္လို ့ မရလိုက္ပါဗ်န္ကာ ။ ႏွစ္ေပါင္း-၄၀- စစ္ပြဲ ျဖစ္ျပီးေနာက္ - ၁၈၂၄-ခုႏွစ္ေလာက္မွာ ရခိုင္နို္င္ငံေတာ္ကို ျဗိတိသွ် အဂၤလိပ္ တိက သိမ္းပိုက္ လားခစြာနင့္ အဂၤလိပ္ပါးမွာ က်ြန္ဘ၀ကို ေရာက္လားခရစြာပါရာ ၊ ေဒပိုင္ အဂၤလိပ္ပါးမွာ က်ႊန္ဘ၀ကို ေရာက္ လားခစြာက ေအာက္သားလက္ေအာက္မွာ မနီခ်င္လို ့ အဂၤလိပ္တိနင့္ ေပါင္းပနာ တိုက္ခကတ္လို ့ အဂၤလိပ္ပါးမွာ ကိုလိုနီျဖစ္လားရစြာပါခ်င့္။ အဂၤလိပ္တိကို ေတာ္လွန္ ေရးလုပ္လို ့ ဂ်ပန္နိုင္ငံက ရခိုင္ျပည္ကို သိမ္းပိုက္ခေရခါမွာလဲ ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္က ဂ်ပန္ပါးမွာ ကိုလိုနီျဖစ္နီခစြာပါရာေယ ။ ေယေက ဂ်ပန္ကိုေတာ္လွန္ဖို ့ အဂၤလိပ္တိပါးမွာရခိုင္ေတာ္လွန္ရီးသမားတိက ခ်ဥ္းကပ္ေတအခါမွာရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ ျပန္လည္ရရွိရီဆိုစြာ ေပ်ာက္လားခပါဗ်န္။ ရခိုင္နိိိိိုင္ငံရီးသမားတိက နိုင္ငံရီး တြက္ခ်က္စြာ မွားလားခလို ့ အဂၤလိပ္တိက ျမန္မာနိုင္ငံကို လြပ္လြပ္ရီး ပီးလိုက္ေတအခါ ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ လံုး၀ ေပ်ာက္လားခရပါေရ ။
ေယဇူးနင့္လဲ အခုတခါ ၂၀၁၁- ရြီးေကာက္ပြဲ လုပ္ေတအခါမွာလဲ ရခိုင္နို္င္ငံေတာ္ေပ်ာက္လားခစြာ သမိုင္းမွာ သံုးၾကိမ္္တိုင္တိုင္ ျဖစ္လားခရပါဗ်န္လို ့ ေျပာရစြာျဖစ္ပါယင့္ ။ ေကာင္းပါဗ်န္ေဒ ။ ေဒပိုင္ျဖစ္နီရစြာမ်ိဳးကို ျပန္လို ့ ရခိုင္နိုင္ ငံေတာ္အတြက္ ျဖီရွင္းရဖို ့ နည္းလမ္းတိကို စိုင္းစား နီကတ္ရပါေရ။ ပထမအဆင့္အနီနင့္ ကုလသမဂၢမွာ ရခိုင္နို္င္ငံေတာ္ကို ကိုလိုနီျဖစ္နီစြာက ဖ်က္သိ္ိမ္းရီးကို လုပ္ဖို ့ လိုနီပါေရ ။ ေဒပိုင္လုပ္ဖို ့ လိုနီစြာမွာ ရခိုင္လူမ်ိဳး တစုေခ် တေဖ့ေခ် လုပ္နီလို ့ မရပါေဒ။ တကမၻာလံုး ရခိုင္လူမ်ိဳးတိက ၀ိုင္း၀မ္းပနာ လုပ္ကတ္ရဖို ့ စြာ ျဖစ္ပါေရ ။ ရခိုင္လူမ်ိဳးတိ ရင္ထဲက မၾကီနပ္နိုင္ ျဖစ္နီေရ ျပသနာတိကို ကုလသမဂၢက သိဖို ့လိုေရအခ်ိန္ျဖစ္နီပါေရ ။ ေဒပိုင္သိမွ လုပ္ရဖို ့ ကိုင္ရဖို ့ စြာ လြယ္လားပါဖို ့ေဒ။ ေဒပိိိိိိုင္ ကိုလိုနီဖ်က္ သိမ္းရီးးအတြက္ ရခိုင္လူမ်ိဳး ပညာတတ္ကေလေခ်တိ ေကာင္းေကာင္း လုိနီပါဗ်န္ေဒ ။ နိုင္ငံတကာ သမတတိနင့္ အစိုးရတိနင့္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္တိနင့္ စကားေျပာဖို ့ အဂၤလိပ္စကားတတ္တိ မ်ိဳးခ်စ္ ရခိုင္လူငယ္ေခ်တိ ေကာင္းေကာင္းၾကီး လိုနီလာပါေရ ေဒ။
ေဒပိုင္လိုအပ္ေတလို ့ ေျပာရစြာကလဲ အခုအခ်ိန္မွာ အဂင့္ဂင့္လိုနီလို ့ရာ ေျပာျဖစ္စြာပါရာ ။ ညဇက ရခိုင္သမိုင္းတိကို အဂၤလိပ္ဘာသာနင့္ ရီးနီေရ ရခိုင္သမိုင္း စာရီးဆရာၾကီး ဦးေအာင္လွသိန္း သြီးတိုးေရာဂါနင့္ ဆီးရံုးကို အသည္းတျပင္း တက္လားခရေရလို ့ သတင္းၾကားရပါေရေထာ ။ ေယေက မ်က္စိျပဴးလားရစြာ ပါကားေယ ။ ဆရာဦးေအာင္လွသိန္းက တျခားသုေတသီတိပိုိင္ ရခိုင္သမိုင္းကို ရခိုင္စာနင့္ မရိီးဘဲ အဂၤလိပ္စာနင့္ ရီးနီေရ စာရီးဆရာၾကီးျဖစ္လို ့ ေကာင္းေကာင္းပင္ ေလးစားခ်စ္ခင္ အားကိုးအားထား ျပဳရေရ ရခို္င္သမိုင္း ဆရာၾကီး တေယာက္ပါေဒ ။ ေဒပိုင္ဆရာၾကီး တေယာက္က မက်မ္းမာ နီမေကာင္း ျဖစ္လို ့ သတင္းၾကားရစြာထက္ ဆီးရံုမွာ ေခါင္းမူးလို ့ လဲက်လို ့ လားပနာ သတိေတာင္ မရဆိုေရကာ ေကာင္းေကာင္းပင္ စိုးရိမ္စိတ္တိ ၀င္လားခရပါေရ ။ ေယဇူးနင့္ အဆက္အသြယ္တိကို မီးရပါေရ ။ စံုစမ္းရပါေရ ။ ေနာက္တရက္နိ အိပ္ရာက ထေရအခါ ခ်က္ခ်င္း သတင္းကို မီးၾကည့္ရပါေရ ။ ေယခါ သက္သာလားဗ်န္ ဆေိုရ သတင္းကို ၾကားရလို ့ စိတ္အီးလားရပါေရ ။ ယင္းအတြက္တာနင့္လဲ ေဒေဆာင္ပါးကို ရီးျဖစ္စြာလို ့ ဆိုေက မွားဖို ့ မထင္ပါကားေဒ ။ ရီးေရလူကေတာ့ ေခါင္းမူးပနာ ရီးနီစြာပါခ်င့္ ။ ေဒေအေၾကာင္းကို ေနာက္မွာ ေျပာျပပါေမ ။
ရခိုင္သမိုင္းဆရာၾကီးက မ်ိဳးဆက္သစ္တိကို သိေအာင္ နားလည္ကတ္ေအာင္ ရီးျပ ေျပာျပနီေရခါမွာ တန္ဖိုးျဖတ္မရနိုင္ေလာက္ေအာင္ ေက်းဇူးတရား ၾကီးမားလြန္းပါေရ၀ါ ။ ယင္းပိုင္ေက်းဇူးၾကီးမားေရအတြက္ ရခိုင္ဆိုစြာ ဇါေလဆိုပနာ လက္မေခ်တိ ေထာင္ျဗီးေက ရင္ေကာ့ နိုင္ကတ္စြာ မဟုတ္ပါလားေယ။ ေယေကေတာင္မွ ဆရာၾကီးတိက အသက္အရြယ္တိၾကီးလို ့ ဇရာပိုင္းကို ေရာက္လာေရအခါ မ်ိဳးဆက္သစ္ ရခို္င္သမိုင္းဆရာတိက လက္ဆင့္ကမ္း ယူနိုင္ကတ္ဖို ့လား ဆိုစြာကို စိုင္းစားၾကည့္ဗ်န္ ရင္မအီးပါေဒ ။
ဇါပင္ျဖစ္ျဖစ္သမိုင္းဆရာၾကီး ဦးေအာင္လွသိန္းက ရခို္င္နိုင္ငံတာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ဖို ့ မ်ိဳးခ်စ္သူရဲေကာင္းအျဖစ္ က်မ္းမာနီလားခပါဗ်န္ ။ ဆရာက်မ္းမာလားစြာနင့္ ပါတ္သက္လို ့ ဇါျဖစ္လို ့ ေခတ္ ပညာတတ္ မ်ိုဳးဆက္သစ္ ပညာတတ္ကေလေခ်တိ ဇါအတြက္ အမ်ားၾကီး ေပၚေပါက္ဖို ့ လိုအပ္နီပါေလလို ့ မီးခ်င္ပါကတ္လိမ့္ေမ။ အျဖီက ရွင္းနီပါေရ ေယ ။ ယင္းပိုင္ မ်ိဳးဆက္သစ္ ပညာတတ္ ရခို္င္သမိုင္းဆရာတိ မဟိေက ဇါပိုင္ပင္ ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္အေၾကာင္းကို ေျပာနိုင္ကတ္ပါဖို ့လဲ ။ ဇါပိုင္ပင္ ရီးနိုင္ကတ္ပါဖို ့လဲ ။ ဇါပိုင္ပင္ အရွင္နာဂိႏၱေမာ္ကြန္းပိုင္ အမ်ိဳးသီလ-ႏွစ္ဌါနကို - ျပည့္၀မ႑ိဳင္-ေစာင့္စြမ္း နိုင္သည္လို ့ရီးလူဟိ ကတ္ ပါဖို ့လဲ ေယ ။
ဆရာဦးေအာင္လွသိန္းရို ့့ပိုင္ အဂၤလိပ္ဘာသာနင့္ ရီးလူဟိမွ အဂၤလိပ္ပိုင္နားလည္ေရ လူမ်ိဳးတိက သိကတ္ပါဖို ့ေဒ။ ေယေက ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္အေၾကာင္းကို အလွပလွ သိလီကတ္ဖို ့ စြာပါမနား ။ ယင္းခ်င့္ပါ ဗ်န္ေယ အျဖီက ။ ရခိုင္လူမ်ိဳးေခ်တိက ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ကို ကိုလိုနီဖ်က္သိမ္းပီးရီးအတြက္ လစိုင္လတိုင္း ကုလသမဂၢရံုးေရွ့မွာ ေတာင္ဆိုလာကတ္ဗ်န္ဆိုေက တနိမွာ နိုင္ငံတကာေခါင္းေဆာင္တိနင့္ လံုး၀စကား ေျပာလာရဖို ့ဗ်န္ေဒ။ ယင္းခ်င့္ကရာ နိုင္ငံရီးအရ ရခိုင္လူမ်ိဳးတိအတြက္ အျမတ္အစြန္း ရလာဖို ့ စြာပါရာ ။ အခုဆိုေက သမိုင္းလိမ္မူဆလင္ ကုလားလူမ်ိုဳးတိက ရခိုင္လူမ်ိဳးအျဖစ္ အိမ္ရွင္လုပ္ လာနီကတ္ပါေရေဒ။ တရက္နိကလဲ အဂၤလိပ္အမ်ိဳးသမီးတေယာက္က ျမန္မာျပည္ျမီပံုမွာ ရခိုင္လူမ်ိဳးတိ နီေရ ေဒသျဖစ္ေတ ရခိုင္ျပည္မွာ ယင္းသူရို ့ မူဆလင္ကုလားလူမ်ိဳးတိရာ နီထိုင္ေရ ဆိုပနာ ဓါတ္ပံုတိထည့္လို ့ လုပ္ျဗီးေက အသံလႊင့္ပါသိေရ ။ အခုလဲ ကာဇစ္စတန္နိုင္ငံမွာ သမိုင္းလိမ္မူဆလင္ကုလား လူမ်ိဳးတိက ညီလာခံ လုပ္ပနာ ၾကီးၾကီးက်ယ္က်ယ္ လုပ္စြာ ျမင္နီရပါေရ ။ ယင္းညီလာခံမွာ ဥေရာပရီးရာအဖြဲ ့က ဦးဟန္ေညာင္ ေ၀ က ဒါရိုက္တာအျဖစ္ လားလို ့ တက္နီစြာ ျမင္ရပါေရ ။ ဦးဟန္ေညာင္ေ၀-က ရွမ္းလူမ်ိဳး ၿဖစ္ျဗီးေက ျမန္မာနိုင္ငံ လြပ္လြပ္ေရး - ရေရအခါ သမတျဖစ္လာေရ ရွမ္းလူမ်ိဳး စပ္ေရႊသိုက္ သား ျဖစ္ပါေရ ။
သမၼတစပ္ေရႊသိုက္က ရွမ္းနိုင္ငံရီးသမားျဖစ္ေကလဲ ဦးဟန္ေညာင္ေ၀က နိုင္ငံရီးသမားတေယာက္ မဟုတ္ပါေယ။ ဇါျဖစ္လို ့ဆိုေက ရွမ္းလူမ်ိဳးအရီးကို နိုင္ငံရီးလုပ္နီစြာမဟုတ္ဘဲ အၾကံအဖန္ နိုင္ငံရီးလုပ္နီေရ လူရာျဖစ္ပါေရ ။ ဥေရာပရီးရာအဖြဲ ့ကို ဖြဲ ့ထားေရဆိုေရအခါ ေဒၚလာတိက ရလာျဗီးေက တိုင္းရင္းသား လူမ်ိုးစုတိကို ပူးေပါင္းဖြဲ ့စည္းထားစြာျဖစ္ပါေရ ။ ယင္းပိုင္တိုင္းရင္းသားအဖြဲ ့ထဲမွာ သမိုင္းလိမ္ မူဆလင္ ကုလားလူမ်ိဳးတိက တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳခံဖို ့ လုပ္နီကတ္စြာျဖစ္ပါေရ ။ ေယေကလဲ ရခိုင္လူမ်ိုးတိက လက္မခံေရအခါ သမိုင္းလိမ္မူဆလင္ကုလားတိက ေဒၚလာကုန္ျဗီးေက အလုပ္မျဖစ္စြာရာ ဟိရပါဖို ့ကာ ။ ရခိုင္လူမ်ိဳးတိက ေဒအခ်က္ကို မမိဘဲ သိထားရဖို ့ လိုပါေရိ ။ ဇါျဖစ္လို ့ဆိုေက အာဆီယံ ညီလာခံမွာ မူဆလင္နိုင္ငံတိက စစ္အစိုးရကို ဖိအားပီးနီစြာမွာ လြပ္လြပ္စြာ ဘာသာရီးကို ကုိးကြယ္ခြင့္နင့္ ကိုင္ဗ်န္ မူဆလင္လူမ်ိဳးတိကို အသိအမွတ္ ျပဳပီးဖို ့ေတာင္းဆိုနီကတ္ပါေရ ။ ယင္းပိုင္စြာနင့္ ပါတ္သက္လို ့ အပီးအယူ လုပ္နီကတ္စြာမွာ အာဆီယံဥကၠဌ ျဖစ္ခ်င္ေက မူဆလင္ကုလားတိ ေတာင္းဆိုစြာကို လိုက္ေလ်ွာ ေက ဥကၠဌ ရာထူး နီရာရေအာင္ လုပ္ပီးနိုင္ေရလို ့ အာဆီယ့အဖြဲ ့၀င္နိုင္ငံတိက ေျပာဆိုနီကတ္ပါေရ ။
အာဆီယံနိုင္ငံမွာ မူဆလင္ဘာသာ၀င္နိုင္ငံတိက အမ်ားၾကီး ပါေရပိုင္ အာဏာရွိနိုင္ငံတိကလဲ ပါနီပါေရ ။ ယင္းပိုင္စြာ အခြင့္အရီးကို ယူဖို ့အခါမွာ ဦးဟန္ေညာင္ေ၀ရို ့ပိုင္ လူတိကို ေဒၚလာနင့္ ေပါင္းပနာ ရခိုင္ ၿပည္ကို ေရာင္းစားလီေအာင္ ၾကံနီကတ္စြာျဖစ္ပါေရ ။ ေယဇူးနင့္ ေဒပိုင္စြာမ်ိုဳးကို အဂၤလိပ္ဘာသာနင့္ ရီးျပတတ္ေတ ဆရာၾကီး ဦးေအာင္လွသိန္း ရို ့ ဦးအလံုးေမာင္ရို ့ ပိုင္ စာရီးဆရာၾကီးတိ ဟိနီဖို ့မလိုပါ လားေယ ။ ရခိုင္နိုင္ငံရီးသမိုင္းနင့္ ရခိုင္ရာဇ၀င္တိကို အဂၤလိပ္ဘာသာနင့္ ရီးေရ သမိုင္းဆရာၾကီး တိက ေကာင္းေကာင္း အေရးၾကီးနီပါေရ ။ အသက္အရြယ္ၾကီးျမင့္ ေရ သမိုင္းဆရာၾကီးတိကို က်မ္းမာ ကတ္စီဖို ့ ဆုေတာင္းပီးပါေရ ။ ေယမွရာ ဇိုင္းျပတ္လီဖို ့စြာကို မျပတ္ရေအာင္ လုပ္နိိုင္ကတ္ဖို ့ မဟုတ္ ပါလားေယ-။ မ်ိဳးဆက္သစ္ရခိုင္သမိုင္း ဆရာေခ်တိ သုေတသီတိ မေပၚေပါက္ခင္ ေပၚေပါက္လာေအာင္ လက္ဆင့္ကမ္းပီးဖို ့ ဆရာၾကီးရို ့က အသက္ရွည္ ပီးခဇီခ်င္ပါေရ ။ ဇါျဖစ္လို ့ ့ဆိုေက ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ ေပ်ာက္လားခစြာကို မေပ်ာက္ရေအာင္ ဆရာၾကီးတိ ထိမ္းသိမ္းထားကတ္စြာကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတိုင္း သိရွိနားလည္ ခံစားကတ္ပါဗ်န္ ။ ပေဇါင္ပင္ျဖစ္ျဖစ္ ရခိုင္နိိုင္ငံအတြက္ အခုအခ်ိန္က စခါစရာ ဟိပါသိေရ ။ ေဒပိုင္အခ်ိန္မွာ ဆရာၾကီးရို ့ လမ္းညွြန္ ပီးဖို ့လိုပါေရေဒ။ ဇိုင္းျပတ္လားေက ရိုင္းလားလီဖို ့ ရာဇ၀င္ကို မ်က္စိထဲမွာ ျမင္နီလို ့ပါေဒ။ ေဒေဆာင္းပါးကို ရီးနီခ်ိန္မွာ ေခါင္းတခုလံုးမူးလို ့ ဥေဏွာက္ထဲမွာ စိုင္းစားလို ့ မရပါေဒ ။ ေယေကလဲ သံဖုရာရည္ တခြက္ကို အနားမွာထားဗ်န္ စာရီးယင္း ေသာက္ယင္း ရီးနီရစြာပါ ေဒ။ က်ြန္ေတာ္မသီခ်င္ပါသိ ။ စာတိကို ဆက္လို ့ ရီးခ်င္ပါသိေရ ။ ေယေကလဲ ရခိုင္သမိုင္းဆရာၾကီး ဦးေအာင္လွသိန္း သိဖို ့ အစား က်ြန္ေတာ္ရာ သီလီဖို ့ ဆိုေက သီပီးလိုက္ခ်င္ပါေရ ။ ဇါျဖစ္လို ့ဆိုေက ဇိုင္းျပတ္လားေက ရိုင္းလားလီဖို ့ ရာဇ၀င္တိကို က်ြန္ေတာ္ မစိုင္းစား၀ံ႔လို ့ ပါရာ ။
ခိုင္ေအာင္ေက်ာ္ ( နယူးေယာက္ )
